Ook gepubliceerd op Linkedin

Zelfsturing lijkt steeds vaker op de heilige graal voor iedere onderneming die meer verantwoordelijkheid en betrokkenheid verwacht van haar medewerkers. Maar is dat ook zo? Uit ons principe van ’talk the walk, walk the talk’ besloten wij anderhalf jaar geleden in het diepe te springen en het avontuur aan te gaan. Na wat boeken gelezen te hebben en workshops te hebben gevolgd dachten wij dat we konden roepen: ‘hoera, we zijn zelfsturend!’

Spanning is brandstof

Met vol vertrouwen gingen we op reis richting zelfsturing. Termen als ‘wat heb je nodig’ en ‘spanning is brandstof’ werden snel omarmt en gebruikt. En daar ontstond de vertwijfeling. Want… zoals het woord eigenlijk al aangeeft komt bij zelfsturing vooral het woord ‘zelf’ voorop. En dat is flink confronterend. Want zodra je merkt dat je alles mag, merk je eigenlijk pas hoe vaak je in je leven om toestemming vraag. Als je alles mag, heb je namelijk ook de volledige verantwoordelijkheid over de keuzes die je maakt. Bij het vragen van toestemming verleg je deze verantwoordelijkheid toch (minimaal voor een deel) naar een ander. En gedeelde smart is halve smart. Dus flink aan de slag met je eigen ontwikkeling.

Daarnaast komen spanningen opeens sneller boven tafel. Dat lijkt fijn, maar in de praktijk is dat een hele nieuwe situatie. En daar zal je mee moeten leren omgaan. Zowel als je een spanning hebt als degene die die spanning voor zijn kiezen krijgt. De een gaat dat makkelijk af dan de ander en dat brengt weer de uitdaging van communicatie met zich mee. Waar in hiërarchische structuren dit vaak via een leidinggevende wordt opgelost, kan dit binnen zelfsturing niet. Je bent verantwoordelijk voor je eigen geluk. Je zit dus echt zelf aan het stuur.

Verademing?

In theorie voelde dat voor mij als een verademing. Eindelijk de echte zaken boven tafel. Geen politieke spelletjes meer. Mensen die elkaar aanspreken en geen dubbele agenda’s. Tot ik mezelf tegenkwam. Ik vind het zelf ook niet makkelijk om mijn collega’s aan te spreken en te begrijpen wat ik zelf nodig had om bevlogen mijn werk te doen. Dus ging ik als ik het niet snel genoeg vond gaan zelf het werk van anderen wel doen (dan hoefde ik in ieder geval het gesprek niet aan). Dus werk aan mijn eigen winkel! Als ik iets van anderen verwacht, dan zal ik het eerst ZELF in de praktijk moeten brengen. Stap voor stap, progressie voor perfectie.

Af- en aanhaken

Nieuwe structuren, andere dingen doen. Een ding weet je zeker: het is (nog) niet voor iedereen. Dus ook bij ons haakte mensen af. En kwamen er nieuwe mensen bij. Hoewel de nieuwe mensen een geweldige aanwist zijn, voelt het afhaken van mensen als een groot verlies. Omdat ik er voor mijn gevoel niet de vinger achter kreeg. Maar ook dat is in zelfsturing een acceptatieproces: ook de afhakers zitten tenslotte aan hun eigen stuur. 

Geleerde lessen

Hoewel er nog veel meer over te zeggen is, zijn dit voor nu mijn geleerde lessen uit de praktijk:

• zelfsturing begint niet bij de structuur, maar bij de bereidheid om ook echt zelf aan je eigen stuur te willen staan.
• Zelfsturing is geen organisatievorm maar een (persoonlijk) ontwikkelingsproces die ook best binnen meer hiërarchische organisaties past.
• Het verdient bij implementatie de tijd om het hier (persoonlijke ontwikkeling) over te hebben.
• Een goede facilitator is belangrijk om iedereen in zijn/haar waarde te laten
• spanning is brandstof werkt en is tegelijkertijd een erg kwetsbaar proces. Iedereen zal zichzelf moeten willen laten zien.
• Spanning komt in verschillende gezichten: je hebt spanning over je eigen project (ik krijg het niet op tijd af) en spanning richting elkaar. Het is zaak om de juiste spanning op het juiste moment te bespreken.
• Ons team voelde vooral spanning binnen de eigen verantwoordelijkheid. Spanning richting de ander was toch een stuk moeilijker bespreekbaar te maken.
• Niet vooruit komen ligt alleen aan jezelf. Mensen zijn echt bereid je te helpen, maar dan moet je wel zelf op hulp vragen (in zelfsturing: wat heb je nodig). Als jij niet duidelijk kan aangeven wat je nodig hebt, kan je niet verwachten dat andere mensen exact geven wat nodig is.

Na deze inzichten gaat zelfsturing voor mij niet meer over de inrichting van een organisatie, maar over het in het heft nemen van je eigen leven. In elke omgeving, of dit nu een vereniging, vriendenclub of organisatie is zullen mensen zich veilig genoeg moeten voelen om te delen wat ze nodig hebben. Zodra je dat kan ben je ‘zelf aan het stuur’. Of je hiërarchisch of flexibel organiseert is dan niet meer van belang.

Wil je meer weten over mijn avonturen met zelfsturing? Neem dan contact op. Ik ben benieuwd naar jouw verhaal.

Credits: Photo by Maximilian Weisbecker on Unsplash